08 Mart 2025, 02:57
Her yıl kutladığımız yılbaşı ile noel arasında bir fark olduğunu hepimiz biliyoruz. Noel'in en önemli figürü Noel Baba'dır. Fakat birçok Türk mitolojisini araştıran uzmana göre Türk tarihinde Ayas Ata ismiyle anılan bir mitolojik evliyadan bahsedildiği söyleniyor.
Her birimiz yılbaşını kutluyoruz ama Noel daha erken tarihlerde kutlanıyor. Türk mitolojisinde ise Noel değil "Nardugan Bayramı" kutlanmaktadır.
Her yıl 21 Aralık'ta Türkler henüz İslam dinini kabul etmeden önce bu bayram kutlanırdı. Ağaçlar süslenir, hayat ağaçları yapılır ve Ayas Ata ile Kar kız beklenirdi. Nardugan bir yeniden doğuş bayramıdır. Hepimiz Yılbaşını bu yüzden kutluyoruz.
Yeni bir yıl ve yeni umutlar bize yeniden doğuşu anımsatıyor. En uzun gece olan 21 Aralık ise bize yeni bir yıl getireceğini çağrıştırıyordu. Çoğu eski halıda da bu yüzden hayat ağacı motifi vardır.
Eski tarihlerde nevruz ve dönence çok önemliydi. Bahar ile İnanna'nın yer yüzüne inişi, yeni ekilen hasatlarla "doğanın gebeliği" simgelenirken, 21 Aralık gece gündüz eşitlenmesi ise "yeniden doğuşu" simgelerdi.
Baklava gibi belki de Ayas Ata'da dönüştürüldü. Ayas Ata, eski Türkler'de Soğuk Hanı olarak biliniyordu. Efsaneye göre kışın soğuk havalarda ortaya çıkan ve fakir, aç, kimsesiz garibanlara yardım eden bir evliyadır.
Ayas yani Ayaz kelimesi "yakıcı" anlamına geliyor. Ay Tanrısı soğuk havaya karşı Türkleri koruması için Ayas Han'ı göndermiştir.
Nardugan, Nar; Güneş, Dugan: doğan anlamına geliyor. Eski Türkler'in inanışına göre, dünyanın tam ortasında duran bir Akçam vardır.
Eski Türkler, gündüzlerin uzmaya başlayacağı 22 Aralık'ta ışığın, karanlığı yendiğine inanırlardı. Böylece Güneş'in zaferi "Nardugan" olarak isimlendirilirdi. Kitabımdan da anlayacağınız üzere karanlık kötülüğü, ışık iyiliği temsil etmekteydi.
Bu bayramda da Ülgen'e teşekkür bağlamında Akçam ağacı altında şarkılar söylenirdi.
Hala kullanmakta olduğumuz ağaçlara dilekler asma kültürü eski bir şamanik adettir. Nardugan Bayramında ağaçlara dilekler asılır, altına hediyeler bırakılırdı. Ayas Ata'nın bir de torunu vardır.
Kar kız olarak anılırdı. Ayas Ata ile birlikte çocuklara hediyeler dağıtmaktaydı.
Bu hikaye İsa'dan önceye dayanmaktadır. Hristiyanların inanışına göre Noel zamanı ortaya çıkan Noel Baba olarak bilinen kişi Türk geleneklerinden koparılıp, alıntılandı, değiştirildi.
Sümerolog Muazzez İ. Çığ da çam ağacı süslemeleri için aynı tasvirde bulunmuştur. Hristiyanlıktan yüzlerce yıl önce geleneklerimizde bu vardı.
Ayas Ata Ülker takımyıldızı ile ilişkilendirilmektedir. Altı yıldız göğün altı deliğini oluşturmaktadır. Bu deliklerden soğuk hava üflenince kış gelirdi. Ayas Ata'nın soğuğun sahibi olduğuna inanılmasından dolayı Türk mitolojisinde önemli bir yeri olduğunu anlıyoruz.
"Nadurgan Kut Getirsin."
Türklerin anaerkil bir topluluk olduğu zamanlarda ise Yel Ana olarak tanınan bu mitolojik karakter, Ataerkil dönemle birlikte Yel Ata ve sonra da Ayas Ata olarka anılmaya başlamıştır.
Güneşin zaferi ve yeniden doğuşu kutlu olsun. Çille gecemizin bitişi ve Nardugan Bayramımız kut olsun. Sevgiler...
